പാക്കിസ്ഥാൻ-താലിബാൻ: താൽക്കാലിക വെടിനിർത്തലും തകർന്ന സഹോദരബന്ധവും

സംഘർഷഭരിതമായ അതിർത്തിയിൽ ശാശ്വത സമാധാനവും സുസ്ഥിരതയും ഉറപ്പാക്കുന്നതിനായി പാക്കിസ്ഥാനും താലിബാൻ ഭരണകൂടവും താൽക്കാലിക വെടിനിർത്തലിന് ധാരണയായി. ഖത്തർ വിദേശകാര്യ മന്ത്രാലയമാണ് ഈ സുപ്രധാന തീരുമാനം ലോകത്തെ അറിയിച്ചത്. സമീപ വർഷങ്ങളിലെ ഏറ്റവും രൂക്ഷമായ ഈ അതിർത്തി സംഘർഷം പൊട്ടിപ്പുറപ്പെട്ടത് ഒക്ടോബർ 11-നാണ്. പാക്കിസ്ഥാന്റെ മണ്ണിൽ ആക്രമണം നടത്തുന്ന സായുധ സംഘങ്ങളെ ലക്ഷ്യമിട്ട് കാബൂളിലും തെക്കുകിഴക്കൻ പക്തിക പ്രവിശ്യയിലും പാക്കിസ്ഥാൻ വ്യോമാക്രമണം നടത്തിയതിനെ തുടർന്നാണ് 2,600 കിലോമീറ്റർ നീളമുള്ള അതിർത്തിയിൽ സ്ഥിതിഗതികൾ വഷളായത്.

മുമ്പ് പാക്കിസ്ഥാന്റെ അടുത്ത സഖ്യകക്ഷിയായി കണക്കാക്കപ്പെട്ടിരുന്ന താലിബാനുമായുള്ള ബന്ധം തകർന്നടിഞ്ഞത് പെട്ടെന്നുണ്ടായ സംഭവവികാസങ്ങൾ കൊണ്ടല്ല. മറിച്ച്, പതിറ്റാണ്ടുകളായി പാക്കിസ്ഥാൻ സൗകര്യപൂർവം അവഗണിച്ച ചരിത്രപരമായ വൈരുദ്ധ്യങ്ങളുടെ അനിവാര്യമായ ഫലമായിരുന്നു അതെന്നാണ് റിപ്പോർട്ടുകൾ സൂചിപ്പിക്കുന്നത്. 2021 ഓഗസ്റ്റിൽ താലിബാൻ കാബൂളിൽ അധികാരം പിടിച്ചപ്പോൾ പാക്കിസ്ഥാനിലെ ഭരണകൂടവും ജനങ്ങളും ആഹ്ലാദിച്ചിരുന്നു. കാരണം, രണ്ട് പതിറ്റാണ്ടോളം താലിബാൻ നേതാക്കൾക്കും പോരാളികൾക്കും അഭയം നൽകുകയും, അമേരിക്കൻ സമ്മർദ്ദങ്ങൾക്കിടയിലും ഗ്രൂപ്പിനോട് മൃദുസമീപനം സ്വീകരിക്കുകയും ചെയ്ത ‘സഹോദരബന്ധം’ കൂടുതൽ ശക്തമാകുമെന്ന് അവർ പ്രതീക്ഷിച്ചു.

എന്നാൽ, അമേരിക്കൻ സൈന്യം പിന്മാറിയതോടെ പാക്കിസ്ഥാന്റെ കണക്കുകൂട്ടലുകൾ തെറ്റി. യുഎസ്-നാറ്റോ സേനകളുടെ സാന്നിധ്യമുണ്ടായിരുന്നപ്പോൾ ഒരു പരിധി വരെ നിയന്ത്രിക്കാൻ കഴിഞ്ഞിരുന്ന അതിർത്തി പ്രശ്നങ്ങൾ, താലിബാൻ ഭരണത്തിന് കീഴിൽ പാക്കിസ്ഥാന്റെ ഏറ്റവും വലിയ തലവേദനയായി മാറി. മുൻ സഖ്യകക്ഷികൾ ഇത്ര വേഗത്തിൽ പരസ്പരം തിരിഞ്ഞടിച്ചത് പല വിദഗ്ധരെയും ഞെട്ടിച്ചു. പാക്കിസ്ഥാൻ അഫ്ഗാൻ മണ്ണിൽ വ്യോമാക്രമണം നടത്തുകയും അഫ്ഗാൻ സേന തിരിച്ചടിക്കുകയും ചെയ്തതോടെയാണ് ഈ ബന്ധം പൂർണ്ണമായും തകർന്നതായി ലോകം തിരിച്ചറിഞ്ഞത്.

പാക്കിസ്ഥാനെ സംബന്ധിച്ചിടത്തോളം, ബന്ധം വഷളാകാനുള്ള പ്രധാന കാരണം തെഹ്‌രീക്-ഇ-താലിബാൻ പാക്കിസ്ഥാൻ (ടിടിപി) എന്ന തീവ്രവാദ ഗ്രൂപ്പാണ്. പാക്കിസ്ഥാനിൽ ആക്രമണങ്ങൾ നടത്താൻ ടിടിപി അഫ്ഗാൻ മണ്ണ് സുരക്ഷിത താവളമായി ഉപയോഗിക്കുന്നു എന്നാണ് പാക്കിസ്ഥാൻ ആരോപിക്കുന്നത്.

പാക്കിസ്ഥാൻ ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യൂട്ട് ഓഫ് കോൺഫ്‌ലിക്റ്റ് ആൻഡ് സെക്യൂരിറ്റി സ്റ്റഡീസിന്റെ (PICSS) കണക്കുകൾ പ്രകാരം, 2024-ൽ പാക്കിസ്ഥാനിൽ നടന്ന തീവ്രവാദ ആക്രമണങ്ങളിൽ 40% വർദ്ധനവ് രേഖപ്പെടുത്തി. ഈ ആക്രമണങ്ങളിൽ സുരക്ഷാ ഉദ്യോഗസ്ഥരും സാധാരണക്കാരും ഉൾപ്പെടെ നൂറുകണക്കിന് പേർ കൊല്ലപ്പെട്ടു. ഈ തീവ്രവാദ പ്രശ്നത്തെ കൂടുതൽ സങ്കീർണമാക്കുന്നത് അതിർത്തികൾക്കപ്പുറമുള്ള പഷ്തൂൺ വംശീയ ബന്ധങ്ങളാണ്. പാക്കിസ്ഥാനിലെ ഖൈബർ പഖ്തൂൺഖ്വയിലും അഫ്ഗാനിസ്ഥാനിലുമുള്ള പഷ്തൂൺ ഗോത്രങ്ങൾ ഭാഷയിലും സംസ്കാരത്തിലും ആചാരങ്ങളിലും ഒന്നാണ്. 1980-കൾ മുതൽ ഏകദേശം 45 വർഷം നീണ്ടുനിന്ന തുടർച്ചയായ യുദ്ധമാണ് ഈ മേഖലയിലെ ഗോത്രബന്ധങ്ങളെ കൂടുതൽ ദൃഢമാക്കിയത്. ഈ പഷ്തൂൺ ഗോത്രങ്ങൾക്കാണ് ടിടിപിയിലും അഫ്ഗാൻ താലിബാനിലും നിർണ്ണായക സ്വാധീനമുള്ളത്. അഫ്ഗാൻ താലിബാന്റെ നിലപാട്: പ്രത്യയശാസ്ത്രപരമായും ഗോത്രപരമായും തങ്ങളോട് അടുത്ത ബന്ധമുള്ള ടിടിപിയെ തള്ളിപ്പറയാൻ അഫ്ഗാൻ താലിബാൻ തയ്യാറല്ല. പാക്കിസ്ഥാൻ്റെ നിയന്ത്രണത്തിലല്ലാത്ത ഈ അഗാധമായ വംശീയ ബന്ധമാണ് ‘ചർച്ച ചെയ്യുക’ എന്ന നിർദ്ദേശം മുന്നോട്ട് വെക്കാൻ താലിബാനെ പ്രേരിപ്പിക്കുന്നത്.

അഫ്ഗാൻ ദേശീയവാദികൾ ഒരിക്കലും ഡ്യൂറൻഡ് അതിർത്തിയെ അംഗീകരിച്ചിട്ടില്ല. നിലവിലെ താലിബാൻ ഭരണകൂടവും ഈ രേഖയെ “സാങ്കൽപ്പിക രേഖ” എന്ന് വിശേഷിപ്പിക്കുകയും അതിർത്തിയായി അംഗീകരിക്കില്ലെന്ന് വ്യക്തമാക്കുകയും ചെയ്യുന്നു. ഈ ചരിത്രപരമായ തർക്കം പാക്കിസ്ഥാനുമായുള്ള ബന്ധം മോശമായതോടെ കൂടുതൽ തീവ്രമായി. റജിസ്റ്റർ ചെയ്യാത്ത ലക്ഷക്കണക്കിന് അഫ്ഗാൻ അഭയാർത്ഥികളെ പാക്കിസ്ഥാൻ കൂട്ടത്തോടെ പുറത്താക്കിയത് താലിബാനെയും അഫ്ഗാൻ ജനതയെയും പ്രകോപിപ്പിച്ചു. പ്രാദേശിക യാത്രാ രേഖകളുപയോഗിച്ച് അതിർത്തി കടന്നിരുന്ന പഷ്തൂൺ ഗോത്രങ്ങൾക്ക് വിസ സമ്പ്രദായം നിർബന്ധമാക്കിയതും പ്രതിഷേധത്തിന് കാരണമായി. കള്ളക്കടത്ത് തടയാനുള്ള നീക്കങ്ങൾ ചെറിയ അതിർത്തി വ്യാപാരത്തെ ആശ്രയിക്കുന്ന അഫ്ഗാൻ ജനങ്ങളെയും താലിബാനെയും അസന്തുഷ്ടരാക്കി.

ദശകങ്ങളായി താലിബാനെ പിന്തുണച്ച പാക്കിസ്ഥാൻ, ഈ ‘ആയുധം’ തങ്ങൾക്ക് എതിരായി തിരിയുമെന്ന് പ്രതീക്ഷിച്ചില്ല. തന്ത്രപരമായ നേട്ടങ്ങൾക്കായി അവർ അവഗണിച്ച കൊളോണിയൽ അതിർത്തിയുടെ ചരിത്രപരമായ പ്രശ്നവും, ഭൂപടത്തിലെ വരകൾ കൊണ്ട് തകർക്കാൻ കഴിയാത്ത പഷ്തൂൺ സ്വത്വവുമാണ് ഇന്ന് പാക്കിസ്ഥാന് വിനയായിരിക്കുന്നത്. വിജയം വരിച്ച താലിബാൻ, ഇന്ന് പാക്കിസ്ഥാന്റെ ചൊൽപ്പടിക്ക് നിൽക്കുന്ന ഒരു ശക്തിയായി തുടരാൻ വിസമ്മതിക്കുന്നു. പാക്കിസ്ഥാന്റെ ഏറ്റവും വലിയ വിദേശനയ വിജയമായി കരുതിയിരുന്ന ഈ ബന്ധം ഇന്ന് ഏറ്റവും അപകടകരമായ പ്രതിസന്ധിയായി മാറിയിരിക്കുന്നു. ഈ ‘സഹോദരബന്ധം’ പെട്ടെന്നുള്ള തകർച്ചയായിരുന്നില്ല, മറിച്ച് പതിറ്റാണ്ടുകളായി അവഗണിക്കപ്പെട്ട ചരിത്രപരമായ വിള്ളലുകളുടെ അനിവാര്യമായ ഫലമായിരുന്നു.

എന്തായാലും താൽക്കാലിക വെടിനിർത്തലിനെത്തുടർന്നുള്ള ചർച്ചകൾക്കായി പ്രതിനിധി സംഘങ്ങളുടെ തുടർ യോഗം ഒക്ടോബർ 25-ന് തുർക്കി നഗരമായ ഇസ്താംബൂളിൽ നടക്കും. അതുവരെ സമാധാനം പുലരുമെന്ന് പ്രതീക്ഷിക്കാം.

Tag: Pakistan-Taliban: Temporary ceasefire and broken brotherly ties