ബാങ്കിംഗ് ഇടപാടുകളിലെ പരാതികൾ പരിഹരിക്കുന്നതിനായി ഓംബുഡ്സ്മാൻ പദ്ധതിയിൽ പരിഷ്കാരങ്ങളുമായി ആർബിഐ

ബാങ്കിംഗ് ഇടപാടുകളിലെ പരാതികൾ പരിഹരിക്കുന്നതിനായി റിസർവ് ബാങ്ക് ഓഫ് ഇന്ത്യ (RBI) ഏർപ്പെടുത്തിയിട്ടുള്ള ബാങ്കിംഗ് ഓംബുഡ്സ്മാൻ പദ്ധതിയിൽ ഇപ്പോൾ വമ്പൻ പരിഷ്കാരങ്ങളാണ് വന്നിരിക്കുന്നത്.​സാധാരണക്കാരൻ മുതൽ വൻകിട നിക്ഷേപകർ വരെ, ബാങ്കുകളുമായി ബന്ധപ്പെട്ട് ഉണ്ടാകുന്ന പ്രശ്നങ്ങൾക്ക് ഇനി അതിവേഗം, കൂടുതൽ കാര്യക്ഷമമായി പരിഹാരം ലഭിക്കും.​നമുക്കറിയാം, ബാങ്കിംഗ് സേവനങ്ങളിൽ വരുന്ന വീഴ്ചകൾ പലപ്പോഴും ഉപഭോക്താക്കൾക്ക് വലിയ സാമ്പത്തിക നഷ്ടവും മാനസിക ബുദ്ധിമുട്ടുകളും ഉണ്ടാക്കാറുണ്ട്. ഇത്തരം സാഹചര്യങ്ങളിൽ, നീതി തേടി അലയുന്നവർക്ക് ആശ്വാസമായിരുന്ന ബാങ്കിംഗ് ഓംബുഡ്സ്മാൻ, ഇപ്പോൾ കൂടുതൽ ശക്തമായിരിക്കുന്നു.

ഇതൊരു ചെറിയ കാര്യമല്ല. 30 ലക്ഷം രൂപ! ഈ മാറ്റം എങ്ങനെയാണ് സാധാരണക്കാരനെ ബാധിക്കുന്നത്? പഴയ വ്യവസ്ഥ എന്തായിരുന്നു? പുതിയ പരിഷ്കാരം നൽകുന്ന അധികാരം എന്തെല്ലാമാണ്? നമുക്ക് വിശദമായി നോക്കാം.

നമുക്കെല്ലാവർക്കും അറിയാവുന്ന കാര്യാമാണ് റിസർവ് ബാങ്ക് ഓഫ് ഇന്ത്യ, ബാങ്കിംഗ് സേവനങ്ങളിലെ വീഴ്ചകൾ, അതായത്, ബാങ്കുകൾ ഉപഭോക്താവിനോട് കാണിക്കുന്ന സേവനക്കുറവുകൾ, പരിഹരിക്കാൻ വേണ്ടി രൂപീകരിച്ച ഒരു സ്വതന്ത്ര സംവിധാനമാണ് ബാങ്കിംഗ് ഓംബുഡ്സ്മാൻ. ഒരു ബാങ്കിങ് ഇടപാടുകാരന് ബാങ്കിനെതിരെ പരാതി ഉണ്ടെങ്കിൽ, അത് ബാങ്കിൽ നൽകി, 30 ദിവസത്തിനകം പരിഹാരം കിട്ടാതെ വന്നാൽ, അടുത്തതായി സമീപിക്കേണ്ടത് ഈ ഓംബുഡ്സ്മാനെയാണ്.

​ബാങ്കുകളുടെയോ ബാങ്കിങ് ഇതര ധനകാര്യ സ്ഥാപനങ്ങളുടെയോ എന്തിന്, ചില പുതിയ ഡിജിറ്റൽ ഇടപാടുകൾ ഉൾപ്പെടെയുള്ള സേവനങ്ങളുടെ വീഴ്ചകൾക്കെതിരെ ഇവിടെ പരാതിപ്പെടാം. ഇത് തികച്ചും സൗജന്യമായ ഒരു സേവനമാണ്.
​

ഇവിടെ ശ്രദ്ധിക്കേണ്ട പ്രധാന കാര്യം: ബാങ്കിംഗ് ഓംബുഡ്സ്മാൻ നൽകുന്ന തീരുമാനം, ഒരു അർദ്ധ-ജുഡീഷ്യൽ സ്വഭാവമുള്ളതാണ്. അതായത്, ഒരു പരിധി വരെ കോടതിയുടെ തീരുമാനത്തിന് തുല്യം എന്നാണ്.

​പഴയ വ്യവസ്ഥയനുസരിച്ച്, ഓംബുഡ്സ്മാന് പരമാവധി വിധിക്കാൻ കഴിയുന്ന നഷ്ടപരിഹാര തുക എത്രയായിരുന്നു എന്ന് ഓർക്കുന്നുണ്ടോ? പഴയ പരിധി വെറും 20 ലക്ഷം രൂപ ആയിരുന്നു. അതിനു പുറമെ, ബാങ്കിന്റെ വീഴ്ച കാരണം ഉപഭോക്താവിന് നേരിട്ട മാനസിക ബുദ്ധിമുട്ടിന് അധികമായി ഒരു ലക്ഷം രൂപ കൂടി ലഭിക്കുമായിരുന്നു.എന്നാൽ, പുതിയ പരിഷ്കാരം വരുന്നത് റിസർവ് ബാങ്ക് – ഇന്റഗ്രേറ്റഡ് ഓംബുഡ്സ്മാൻ സ്കീമിന്റെ (RB-IOS) ഭാഗമായാണ്. ഈ പുതിയ പദ്ധതിയിൽ, നഷ്ടപരിഹാര പരിധിയിൽ ഒരു കുതിച്ചുചാട്ടം തന്നെയാണ് സംഭവിച്ചിരിക്കുന്നത്.
​പുതിയ പരിഷ്കാരം ഇതാണ്:​പൊതുവായ നഷ്ടപരിഹാരം: ഓംബുഡ്സ്മാന് ഇനി മുതൽ 30 ലക്ഷം രൂപ വരെ നഷ്ടപരിഹാരം വിധിക്കാൻ കഴിയും.ഇതിനു പുറമെ, ബാങ്കിന്റെ വീഴ്ച കാരണം ഒരു ഉപഭോക്താവിന് മാനസിക ബുദ്ധിമുട്ട് (Mental Agony and Harassment), സമയനഷ്ടം (Loss of Time), മറ്റ് ബുദ്ധിമുട്ടുകൾ എന്നിവ ഉണ്ടായാൽ അതിന് പ്രത്യേകമായി കൂടുതൽ നഷ്ടപരിഹാരം കൂടി ലഭിക്കും.​ഉദാഹരണത്തിന്, ഉപഭോക്താവിന് 30 ലക്ഷം രൂപ വരെ സാമ്പത്തിക നഷ്ടം വിധിക്കുന്നതിനോടൊപ്പം, മാനസിക ബുദ്ധിമുട്ടുകൾക്ക് വേറെ തുക കൂടി ഓംബുഡ്സ്മാന് വിധിക്കാം.

കാലം മാറുന്നതിനനുസരിച്ച് ബാങ്കിംഗ് ഇടപാടുകളുടെ വലുപ്പം കൂടി. വൻ തുകകളുടെ നിക്ഷേപങ്ങൾ, വായ്പകൾ, അതുമായി ബന്ധപ്പെട്ട സേവനങ്ങൾ എന്നിവയിലെല്ലാം വീഴ്ചകൾ വരുമ്പോൾ ഉണ്ടാകുന്ന നഷ്ടവും കൂടുന്നു. കൂടാതെ, കോടതി ഇടപെടൽ ഒഴിവാക്കി, അതിവേഗം നീതി ഉറപ്പാക്കുക എന്നതാണ് ഈ പരിഷ്കാരത്തിന്റെ പ്രധാന ലക്ഷ്യം. 20 ലക്ഷം എന്ന പരിധി, ഇന്നത്തെ കാലത്ത് പലപ്പോഴും മതിയാകാതെ വരാറുണ്ട്. അതുകൊണ്ടാണ്, ഉപഭോക്താവിന്റെ താത്പര്യങ്ങൾ സംരക്ഷിക്കുന്നതിനായി, ആർബിഐ ഈ ധീരമായ തീരുമാനം എടുത്തത്.ഈ പുതിയ പദ്ധതി, അതായത് റിസർവ് ബാങ്ക് – ഇന്റഗ്രേറ്റഡ് ഓംബുഡ്സ്മാൻ സ്കീം (RB-IOS), കേവലം നഷ്ടപരിഹാര തുക കൂട്ടിയതിൽ ഒതുങ്ങുന്നില്ല.പഴയ ഓംബുഡ്സ്മാൻ പദ്ധതികൾ പലതായിരുന്നു: ബാങ്കുകൾക്ക് ഒന്ന്, ബാങ്കിങ് ഇതര ധനകാര്യ സ്ഥാപനങ്ങൾക്ക് ഒന്ന്, ഡിജിറ്റൽ ട്രാൻസാക്ഷൻസിന് ഒന്ന്. ഇതെല്ലാം ഉപഭോക്താക്കൾക്ക് ആശയക്കുഴപ്പമുണ്ടാക്കിയിരുന്നു.
​പുതിയ പദ്ധതിയുടെ പ്രത്യേകതകൾ.

ബാങ്കിംഗ്, എൻ.ബി.എഫ്.സി (NBFC), ഡിജിറ്റൽ ഇടപാടുകൾ എന്നിവയുമായി ബന്ധപ്പെട്ട എല്ലാ പരാതികൾക്കും ഇനി ഒരൊറ്റ പോയിന്റ് മതി. ഇതാണ് ‘ഇന്റഗ്രേറ്റഡ് സ്കീം’. എളുപ്പത്തിൽ പരാതി നൽകാം. ഓൺലൈനായി പരാതി നൽകാൻ: cms.rbi.org.in എന്ന വെബ്സൈറ്റ് വഴി എളുപ്പത്തിൽ പരാതി സമർപ്പിക്കാം.​ഇ-മെയിൽ വഴി: [email protected] എന്ന വിലാസത്തിൽ ഇ-മെയിൽ അയയ്ക്കാം.പോസ്റ്റ് വഴി: കൊച്ചിയിലുള്ള സെൻട്രലൈസ്ഡ് റിസീപ്റ്റ് ആൻഡ് പ്രോസസ്സിംഗ് സെന്റർ (CRPC)-ലേക്ക് സാധാരണ പോസ്റ്റായി അയയ്ക്കാം.കൂടാതെ ​സഹായത്തിനായി കോൾ സെന്റർ: സംശയങ്ങൾ ദൂരീകരിക്കാനും പരാതി നൽകുന്നതിന് സഹായത്തിനുമായി ഒരു ടോൾ ഫ്രീ നമ്പർ കൂടി ഏർപ്പെടുത്തിയിട്ടുണ്ട്. അത് 14448 ആണ്.

​ഡിജിറ്റൽ ഇടപാടുകൾ വർദ്ധിച്ചതോടെ, പണമിടപാടുകളിലെ തട്ടിപ്പുകൾ (Fraud), എ.ടി.എം. പരാജയങ്ങൾ (ATM Failure), യു.പി.ഐ (UPI) പ്രശ്നങ്ങൾ എന്നിവയുമായി ബന്ധപ്പെട്ട പരാതികൾ പെരുകുകയാണ്. ഈ പുതിയ ഓംബുഡ്സ്മാൻ സ്കീം ഇത്തരത്തിലുള്ള എല്ലാ ഡിജിറ്റൽ പ്രശ്നങ്ങൾക്കും പരിഹാരം കാണാൻ കൂടുതൽ ശ്രദ്ധ കേന്ദ്രീകരിക്കുന്നു. ആദ്യം, ബാങ്കിൽ പരാതി നൽകുക. 30 ദിവസത്തിനകം മറുപടി ലഭിക്കുകയോ, ലഭിച്ച മറുപടിയിൽ തൃപ്തരല്ലെങ്കിലോ ആണ് ഓംബുഡ്സ്മാനെ സമീപിക്കേണ്ടത്. 30 ലക്ഷം രൂപ വരെയുള്ള നഷ്ടപരിഹാര പരിധി ഉയർത്തിയത് ഏതൊക്കെ തരം ഉപഭോക്താക്കൾക്കാണ് ഏറ്റവും കൂടുതൽ ഗുണകരമാകുക എന്ന് നോക്കാം.

വലിയ തുകകൾ ബാങ്കിൽ നിക്ഷേപിച്ചിട്ടുള്ളവർക്ക്, അവരുടെ നിക്ഷേപങ്ങൾ കൈകാര്യം ചെയ്യുന്നതിൽ ബാങ്കിന് വീഴ്ച സംഭവിച്ചാൽ, 20 ലക്ഷം എന്ന പരിധി ഒരു പ്രശ്നമായിരുന്നു. പുതിയ പരിധി അവർക്ക് വലിയ ആശ്വാസമാണ്.
​വായ്പക്കാർ (Loan Customers): വലിയ തുകയുടെ ഭവന വായ്പ, വിദ്യാഭ്യാസ വായ്പ, മറ്റ് ബിസിനസ് വായ്പകൾ എന്നിവയുമായി ബന്ധപ്പെട്ട് ബാങ്കുകൾ വീഴ്ച വരുത്തുകയോ, അന്യായമായ പലിശ ചുമത്തുകയോ, ഈടുകൾ (Collaterals) തിരികെ നൽകുന്നതിൽ കാലതാമസം വരുത്തുകയോ ചെയ്താൽ, ഉണ്ടാകുന്ന നഷ്ടം വളരെ വലുതായിരിക്കും. ഈ സാഹചര്യങ്ങളിൽ, 30 ലക്ഷം രൂപ എന്ന പരിധി കൂടുതൽ നീതി ഉറപ്പാക്കാൻ സഹായിക്കും.

ബാങ്കുകളുടെ ഭാഗത്തുനിന്നുള്ള സുരക്ഷാ വീഴ്ചകൾ കാരണം വലിയ തുകകൾ നഷ്ടപ്പെടുന്ന ഡിജിറ്റൽ തട്ടിപ്പുകളുടെ കേസുകളിൽ, ഈ വർധിച്ച നഷ്ടപരിഹാര തുക ഉപകാരപ്പെടും. ബാങ്കിന്റെ അനാസ്ഥ കാരണം, ഒരുപാട് തവണ ഓഫീസുകൾ കയറിയിറങ്ങുകയും, സമയവും പണവും നഷ്ടപ്പെടുകയും, കടുത്ത മാനസിക സമ്മർദ്ദം അനുഭവിക്കുകയും ചെയ്യുന്ന ഉപഭോക്താക്കൾക്ക്, അധികമായി ലഭിക്കുന്ന നഷ്ടപരിഹാരം ഒരു പരിധി വരെ ആശ്വാസമാകും.

​ചുരുക്കത്തിൽ, ഈ പുതിയ പദ്ധതി, ഉപഭോക്താവിനെ ‘രാജാവ്’ എന്ന സ്ഥാനത്തേക്ക് ഉയർത്താൻ ലക്ഷ്യമിടുന്നു. ബാങ്കിംഗ് മേഖലയിൽ, ഉപഭോക്താക്കൾക്ക് കൂടുതൽ ബഹുമാനം ലഭിക്കുന്നു എന്നും, അവർക്ക് നീതി നിഷേധിക്കപ്പെട്ടാൽ ശക്തമായ ഒരു സംവിധാനം കൂടെയുണ്ട് എന്നും ഇത് ഓർമ്മിപ്പിക്കുന്നു.ഈ സൗകര്യങ്ങൾ ഉപയോഗിക്കുമ്പോൾ, ഉപഭോക്താക്കൾ ചില കാര്യങ്ങൾ ശ്രദ്ധിക്കേണ്ടതുണ്ട്.
ഓംബുഡ്സ്മാന് പരാതി നൽകുമ്പോൾ, എന്താണ് സംഭവിച്ചതെന്ന് വ്യക്തമായി രേഖപ്പെടുത്തുക. എപ്പോഴാണ് സംഭവിച്ചത്, എത്ര രൂപയുടെ നഷ്ടം സംഭവിച്ചു, ബാങ്കിന്റെ ഭാഗത്തുനിന്നുള്ള വീഴ്ച എന്തായിരുന്നു എന്നതെല്ലാം കൃത്യമായി എഴുതുക.
ബാങ്കുമായി നടത്തിയ കത്തിടപാടുകൾ, ഇ-മെയിലുകൾ, സ്ലിപ്പുകൾ, പരാതിയുടെ കോപ്പി എന്നിവയെല്ലാം തെളിവായി സൂക്ഷിക്കുക. ഓംബുഡ്സ്മാൻ അന്വേഷണം നടത്തുമ്പോൾ ഈ രേഖകൾ നിർണായകമാകും. ബാങ്കിൽ പരാതി നൽകി 30 ദിവസത്തിന് ശേഷം മാത്രമേ ഓംബുഡ്സ്മാനെ സമീപിക്കാൻ കഴിയൂ. കൂടാതെ, ബാങ്കിന്റെ മറുപടി ലഭിച്ച് ഒരു വർഷത്തിനകം ഓംബുഡ്സ്മാന് പരാതി നൽകണം. ഈ സമയപരിധി കൃത്യമായി പാലിക്കാൻ ശ്രദ്ധിക്കുക. വായ്പ എടുക്കുന്നതുമായി ബന്ധപ്പെട്ട് പലിശ നിരക്ക് കുറയ്ക്കണം എന്നതുപോലെയുള്ള സാധാരണ ബാങ്കിംഗ് തർക്കങ്ങൾ ഓംബുഡ്സ്മാൻ പരിഗണിക്കാറില്ല. സേവനത്തിലെ വീഴ്ച മാത്രമാണ് ഓംബുഡ്സ്മാന്റെ അധികാര പരിധിയിൽ വരുന്നത്.ചുരുക്കത്തിൽ, ഓംബുഡ്സ്മാൻ ഒരു നിയമപരമായ സംവിധാനമാണ്. ഇവിടെ വികാരങ്ങൾക്കല്ല, തെളിവുകൾക്കാണ് പ്രാധാന്യം. നിങ്ങളുടെ ഭാഗം വ്യക്തമായ തെളിവുകളോടെ അവതരിപ്പിച്ചാൽ, 30 ലക്ഷം രൂപ വരെയുള്ള നഷ്ടപരിഹാരം വരെ നിങ്ങൾക്ക് നേടാൻ കഴിയും.ചെറിയ വീഴ്ചകൾക്ക് പോലും ഇനി കനത്ത വില നൽകേണ്ടി വരുമെന്ന ചിന്ത, സേവനങ്ങളുടെ നിലവാരം മെച്ചപ്പെടുത്താൻ ബാങ്കുകളെ പ്രേരിപ്പിക്കും.
​
ഓരോ ബാങ്കിങ് ഇടപാടുകാരനും അവരുടെ അവകാശങ്ങളെക്കുറിച്ച് ബോധവാന്മാരായിരിക്കുക എന്നതാണ് ഏറ്റവും പ്രധാനം. നിങ്ങളുടെ ബാങ്കിംഗ് ഇടപാടുകളിൽ നീതി നിഷേധിക്കപ്പെടുന്നു എന്ന് തോന്നിയാൽ, നിങ്ങൾ ഒറ്റക്കല്ല. റിസർവ് ബാങ്കിന്റെ ഓംബുഡ്സ്മാൻ സംവിധാനം നിങ്ങളുടെ കൂടെയുണ്ട്.അനാവശ്യമായ കോടതി വ്യവഹാരങ്ങളിൽ പോകാതെ, അതിവേഗത്തിൽ, സൗജന്യമായി നീതി നേടാനുള്ള ഈ അവസരം, ഓരോ ഇന്ത്യൻ പൗരനും ഉപയോഗപ്പെടുത്തണം.​അതുകൊണ്ട്, ഓർക്കുക: നിങ്ങളുടെ സാമ്പത്തിക ഇടപാടുകൾ സുരക്ഷിതമാണ്, നിങ്ങളുടെ അവകാശങ്ങൾ സംരക്ഷിക്കപ്പെടുന്നു. ഇനി ധൈര്യമായി ബാങ്കിങ് ഇടപാടുകൾ നടത്താം!

Tag: RBI makes reforms in Ombudsman scheme to resolve complaints in banking transactions